TÜBİTAK projesiyle, boksit yataklarındaki nadir toprak elementleri ekonomiye kazandırılacak

KONYA’da boksit yataklarında bulunan nadir toprak elementleri (NTE), Konya Teknik Üniversitesi’nin ‘Kırmızı Çamur ve Boksitten Kritik Elementlerin Zenginleştirilmesi’ adlı TÜBİTAK projesiyle ülke ekonomisine ve savunma sanayisine kazandırılacak. Projenin yürütücüsü Prof. Dr. Muazzez Çelik Karakaya, “Bu kıymetli elementleri; ileri teknolojide, robotik sistemler olsun, savunma sanayi olsun, temiz enerjiye yönelik ürünler olsun, araçların çiplerine yönelik olsun, uzay teknolojisi olsun, bu tür elementlere ihtiyacımız var. Hem bu malzemeleri üretelim hem de atık havuzunda milyonlarca ton malzeme depolanmasın” dedi.
Konya Teknik Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Jeoloji Mühendisliği öğretim üyesi Prof. Dr. Muazzez Çelik Karakaya’nın yürütücülüğünde, boksit yataklarındaki nadir toprak elementlerinin belirlenmesi için TÜBİTAK destekli projede sona gelindi. Konya’nın Seydişehir ilçesindeki rezervlerin Türkiye için stratejik öneme sahip olduğunu ifade eden Prof. Dr. Karakaya, “Türkiye’de özellikle alüminyumun ham maddesi olan ve bizim bilimsel olarak boksit adını verdiğimiz kayaçlar bulunuyor. 1970’li yıllardan beri Seydişehir Akseki bölgesinde bu boksitin elde edilmesi prosesleri yapılıyor. Boksitin içinden alüminyum alındıktan sonra kalan malzeme atık havuzlarına depolanıyor. Yılda ortalama en az 50 bin ton atık, biz buna kırmızı çamur diyoruz. İçinde çok kıymetli elementler var. Teknoloji için, sanayi için, rekabet edebilmek için ve ülke ekonomisine kazandırabileceğimiz malzemeler, bu atık havuzunda 1970’ten beri duruyor” ifadelerini kullandı.
‘İLERİ TEKNOLOJİDE BÜYÜK ÖNEME SAHİP’
Nadir toprak elementlerinin teknolojide birçok alanda kullanılabileceğini belirten Prof. Dr. Karakaya şöyle devam etti:
“Bu projenin amacında da gerek bu atık havuzunda biriken malzeme, gerekse boksitten birtakım analitik işlemler yaparak havuzda durmasın biz bunları alalım, ülke ekonomisine katkı sunalım. İleri sanayinin ihtiyaç duyduğu elementleri, dışarıdan alıp döviz ödemek yerine kendimiz sağlayalım. İleri teknolojide kullanılan malzemelerde kritik dediğimiz elementler var. Bu elementler bu havuzlarda birikiyor. Biz de bunları kazanalım, atmayalım, sıfır atık projesine de katkı sunalım diyoruz. Biz bunlara nadir toprak elementleri (NTE) diyoruz. Bunlar vücutta uyum sağlayan malzemeler. Örneğin cep telefonlarında, ekranlarda, robotik sistemlerde kullanılıyor. Yine titanyumdan insan vücuduna uyumlu zırhlar yapılabiliyor. Biz bu malzemeleri üretebilmek için bunların hammaddesini kazanabiliriz dedik. Bu kıymetli elementleri, ileri teknolojide robotik sistemler olsun, savunma sanayi olsun, temiz enerjiye yönelik ürünler olsun, araçların çiplerine yönelik olsun, uzay teknolojisi olsun, bu tür elementlere ihtiyacımız var.”
‘TÜRKİYE İÇİN ÇOK ÖNEMLİ BİR ÇALIŞMA’
Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu, Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü’nden Doç. Dr. Filiz Karaca ise “Konya Teknik Üniversitesi’nde yapılan çalışmanın gidişatını ve sonuçlarını çok önemsiyoruz. Potansiyeli yüksek olan bölgelerdeki kaynakların üzerinde teknoloji geliştirme çalışmaları yapmayı planlıyoruz. Bu proje çalışması da bizim yakından ilgilendiğimiz, Türkiye için çok önemli olan ve gelecek vaat eden bir çalışma. Bu çalışma sonunda elde edilmiş sonuçlara göre de endüstriyel anlamda kazandırılması, ürünlere dönüşmesi yönünde de kurumumuz olarak bu çalışmaları destekliyoruz” diye konuştu. (